je
Geplaatst op: juli 16, 2024
Het EK voetbal is weer voorbij. Daar waar ik prachtige herinneringen heb aan het gouden EK van 1988, waar Marco Van Basten in de halve finale tegen Duitsland in bijna dezelfde minuut het lot van Duitsland bezegelde als Ollie Watkins dat nu met ons deed, zal dit EK niet lang in mijn geheugen gegrift blijven. Ik miste de bezieling, de vechtlust en de absolute wil om te winnen ten koste van alles bij dit Nederlandse elftal. Het moderne voetbal – althans als we er van uitgaan dat de landen die in elk geval de halve finales haalden modern voetbal spelen- is verworden tot een combinatie van walking-footbal en schaken. ‘Not my cup of tea’. Ik kijk dan liever naar een mooie pot rugby.
Meer dan van de wedstrijden zelf geniet ik overigens van de interviews met de spelers en trainers na afloop van elke wedstrijd. Wat me daarin telkens weer opvalt is het gebruik van het woordje ‘je’. Let bijvoorbeeld maar eens op Ronald Koeman. Gevraagd naar een bepaalde situatie of beslissing heeft Koeman het steevast over ‘je’ als hij ‘ik’ bedoelt.
Als je De Dikke Van Dale er (digitaal) op naslaat staat er bij ‘je’:
“1 je (persoonlijk voornaamwoord; 2e persoon enkelvoud). 2 je (bezittelijk voornaamwoord) 3 je (onbepaald voornaamwoord)”
Dus Koeman gebruikt vaak het woord ‘je’ waar hij eigenlijk ‘ik’ bedoelt. ‘Ik’ is een persoonlijk voornaamwoord; 1e persoon enkelvoud. “Waarom zou hij dat doen?”, vraag ik me af. Waarom in de 2e persoon over jezelf spreken?
Het lijkt erop dat hij op deze manier zichzelf wat uit de wind probeert te houden. Als je zegt, “je wilt altijd mooi en verzorgd voetbal laten zien” lijkt het alsof hij zegt dat een ander (2e persoon enkelvoud) altijd mooi en verzorgd wil spelen niet dat ‘ik’ (1e persoon enkelvoud) altijd verzorgd en mooi voetbal wil spelen. Alsof het niet over hem gaat maar om een ander of een instantie; de bondscoach en niet Ronald Koeman. Maar niet alleen Koeman maakt zich schuldig aan dit verschuilende taalgebruik. Ik veel meer interviews met spelers hoor ik ‘je‘ waar ‘ik’ wordt bedoeld. “Je weet dat ze hoog druk zetten”, antwoordde de speler op een vraag van de interviewer. Deze speler bedoelde niet dat de interviewer dat weet, maar dat hij -de speler- dat weet. Toch lijkt het niet om de speler in persoon te gaan te gaan maar om een ander. Ik blijf het vreemd vinden. Vooral omdat ik ‘je’ nooit hoor als een speler zelf iets goed heeft gedaan; “Ja, ik raakte hem precies goed!”, hoorde ik dezelfde speler zeggen nadat hij had gescoord.
Ik denk dat een voorzichtige conclusie moet zijn dat als iemand ‘je’ gebruikt in plaats van ‘ik’ diegene eigenlijk probeert zijn eigen rol kleiner te maken en zich achter een ander te verschuilen. De schuld buiten zichzelf te leggen. Natuurlijk wil Koeman altijd mooi en verzorgd voetbal spelen maar hij kan er niets aan doen als dat niet lukt, dan ligt dat aan de bondscoach, niet aan Koeman als persoon. Een pijnlijke ervaring kan klaarblijkelijk beter in de ‘je-vorm’ worden beschreven dan in de ‘ik-vorm’. Een positieve ervaring wordt dan weer gemakkelijker in de ‘ik-vorm’ geduid.
Met deze pseudowetenschappelijke verklaring in mijn achterhoofd zal ik eens wat meer gaan letten op het taalgebruik van mijn tegenpartijen. Een schuldenaar die zich verweert in de ‘je-vorm’ zou zich wel eens schuldig kunnen maken aan wat ik in het vervolg een ‘verschuilend verweer’ ga noemen.